Ελληνικό Κέντρο Παρατήρησης
Γυναικόκαστρο Κιλκίς
Στη κεντρική Μακεδονία, 10 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της πόλης του Κιλκίς, κοντά στο σύγχρονο οικισμό του παλαιού Γυναικόκαστρου, δεσπόζει στην κορυφή ενός λόφου το φρούριο του Γυναικόκαστρου.
Η ονομασία του φρουρίου οφείλεται στην ισχυρή του οχύρωση, καθώς έδινε την δυνατότητα ακόμη και σε γυναικεία φρουρά να το υπερασπιστεί.
Το φρούριο είναι της υστεροβυζαντινής περιόδου και εκτιμάται ότι χτίστηκε το 1334, μετά τον επανακαθορισμό των Βυζαντινό – Σερβικών συνόρων. Η θέση του ήταν ιδιαίτερα στρατηγική για την προστασία της Θεσσαλονίκης από επιθέσεις από το βορρά. Είχε τη δυνατότητα να ελέγχει τις κοιλάδες του Αξιού και του Γαλλικού ποταμού, όπως και τις διαβάσεις της κεντρικής Μακεδονίας. Επιπλέον αποτελούσε σημείο συγκέντρωσης και προστασίας της σοδειάς της πεδιάδας.
Το Γυναικόκαστρο χτίστηκε στην κορυφή ενός φυσικά οχυρού λόφου ύψους 106 μέτρων. Έχει σε κάτοψη σχήμα τραπεζίου με μήκος εξωτερικού περιβόλου 614 μέτρα και περικλείει έκταση 25 στρεμμάτων περίπου. Ο εξωτερικός περίβολος ενισχύεται κατά διαστήματα με ορθογώνιους και ημικυκλικούς πύργους. Το κάστρο διαθέτει δύο πύλες, την κύρια πύλη στην ομαλή νοτιοανατολική πλευρά του, που οδηγούσε λιθόστρωτος δρόμος και τη δευτερεύουσα πύλη στη δυσπρόσιτη βορειοανατολική γωνία του περιβόλου.
Η τοιχοποιία των τειχών συνίσταται από ακατέργαστους λίθους και σποραδικές πλίνθους με ισχυρό ασβεστοκονίαμα για συνδετικό υλικό.
Εσωτερικά της οχύρωσης, στο βορειοανατολικό τμήμα του κάστρου βρίσκεται η ακρόπολη, η οποία έχει ξεχωριστή οχύρωση τετράπλευρου σχήματος. Σήμερα σώζεται τμήμα του νότιου και δυτικού τείχους σε ύψος που κυμαίνεται από 3 έως 13 μέτρα.
Στη κορυφή της ακρόπολης υψώνεται ο πύργος που έχει διαστάσεις 13,5 x 9,4 μέτρα περίπου και ύψος στα 7,5 μέτρα περίπου. Η τοιχοποιία του συνίσταται από ακανόνιστους λίθους με άτακτο πλιθοπερίκλειστο σύστημα. Ο πύργος ήταν διώροφος, χωρισμένος σε δύο μεγάλους χώρους, ανατολικά και δυτικά. Η είσοδος στον πύργο γινόταν πιθανών με ξύλινη σκάλα που οδηγούσε στον όροφο. Στο ισόγειο χώρο του πύργου υπάρχουν δυο δεξαμενής συλλογής νερού για την κάλυψη των αναγκών του κάστρου.
Το φρούριο του Γυναικόκαστρου στη σημερινή εποχή δεν είναι ένα ιδιαίτερα γνωστό κάστρο, όμως κατά την περίοδο της ακμής του αποτέλεσε ένα από τα σημαντικότερα και ισχυρότερα φρούρια της Μακεδονίας. Άλλωστε αυτό το μαρτυρούν και τα ερείπια του κάστρου, που ο επισκέπτης μπορεί να παρατηρήσει και να διαπιστώσει την ισχυρή φυσική και τεχνητή οχύρωση αυτής της στρατηγικής θέσης.
