Στο υψηλότερο σημείο της υψηλότερο σημείο της χερσονήσου που εκτείνεται στο βορειοανατολικό άκρο της πόλης της Μυτιλήνης, υψώνεται το ομώνυμο κάστρο, ένα κάστρο το οποίο διατηρείται σε άριστη κατάσταση, χάρις στις ενέργειες των αρμόδιων φορέων, οι οποίες συνεχίζονται μέχρι σήμερα.
Το Βυζαντινό κάστρο χτίστηκε στη θέση της αρχαίας ακρόπολης της Μυτιλήνης για την οποία δεν υπάρχουν στοιχεία για την μορφή που είχε.
Στο κάστρο της Μυτιλήνης μπορούμε να διακρίνουμε τρείς φάσεις οχύρωσης. Η πρώτη χρονικά φάση είναι η Βυζαντινή και ανάγεται τον 6ο αιώνα , η δεύτερη φάση , με σαφώς περισσότερα σωζόμενα τμήματα, ήταν κατά τον 14ο αιώνα υπό την διοίκηση της Γενοβέζικης οικογένειας των Γατελούζων. Η Τρίτη φάση οχύρωσης πραγματοποιήθηκε κατά την οθωμανική κυριαρχία, μετά τον 16ο αιώνα.
Το κάστρο βρίσκεται σε μία θέση με φυσική οχύρωση και καταλαμβάνει το υψηλότερο σημείο της χερσονήσου. Η θέση αυτή επιλέχθηκε έτσι ώστε να αποτελέσει το καταφύγιο των κατοίκων της πόλης, παράλληλα έδινε τη δυνατότητα ελέγχου των δύο λιμανιών, που παρακείμενου οικισμού και της ευρύτερης θαλάσσιας περιοχής.
Η κάτοψη του έχει ακανόνιστο σχήμα καθώς το ανάγλυφο του εδάφους ήταν αυτό που την καθόρισε. Η συνολική του έκταση είναι 80 στρέμματα περίπου και η εξωτερική του περίμετρος είναι στα 1400 μέτρα. Το μέγιστο μήκος του φτάνει στα 300 μέτρα, ενώ το πλάτος του κυμαίνεται από 150 έως 270 μέτρα.
Η οχύρωση του κάστρου ήταν ισχυρή στις τρείς πλευρές του, την νοτιοανατολική, την νοτιοδυτική και την βορειοδυτική. Η ανατολική πλευρά του δεν είχε τόσο ισχυρή οχύρωση καθώς η μικρή απόσταση από τη θάλασσα και τα βράχια δεν έδιναν τη δυνατότητα στον εχθρό να επιτεθεί μαζικά.
Το φρούριο διαιρείται σε τρία τμήματα, το άνω κάστρο, το μεσαίο και το κάτω κάστρο. Το άνω κάστρο είχε κατά κύριο λόγο στρατιωτική και διοικητική χρήση, στο μεσαίο κάστρο επικρατούσαν τα κοσμικά και θρησκευτικά κτήρια, ενώ στο κάτω κάστρο υπάρχουν ενδείξεις οικιστικής χρήσης μετά τον 14ο αιώνα.
Στο άνω κάστρο βρίσκεται ο μεγάλος περίβολος που αποτελεί το πλέον οχυρό μέρος του κάστρου. Βρίσκεται στο ψηλότερο σημείο αυτού και περιλαμβάνει πέντε πύργους που σχηματίζουν έναν ορθογώνιο αίθριο χώρο.
Επιπλέον στο άνω κάστρο σώζεται, σε ερειπιώδη μορφή, το Κουλέ Τζαμί, ένα από τα δύο τζαμιά που υπήρχαν.
Οι κρύπτες είναι ένας ακόμα εντυπωσιακός χώρος που άπτεται του νότιου τείχους. Αποτελεί μνημείο, πιθανόν της οθωμανικής περιόδου και χρησίμευε ως καταφύγιο του άμαχου πληθυσμού σε περίπτωση πολιορκίας.
Τα μνημεία που σώζονται στο μεσαίο κάστρο είναι η πυριτιδαποθήκη, κτήριο της οθωμανικής περιόδου που χαρακτηριστικό της κατασκευής της είναι η πέτρινη οροφή και ο ψηλός τοίχος που την περιβάλει για λόγους προστασίας από πυρκαγιά.
Ο Μενδρεσές, που είναι το οθωμανικό ιεροδιδασκαλείο, ένα διώροφο κτήριο τετράγωνης κάτοψης.
Ο Τεκές, το οθωμανικό μοναστήρι όπου κατοικούσαν οι Οθωμανοί καλόγεροι.
Το στρατιωτικό νοσοκομείο και φυλακές, ένα μονώροφο κτήριο της οθωμανικής περιόδου, που το ισόγειο ήταν το νοσοκομείο και στο υπόγειο υπήρχαν τα κρατητήρια.
Ένα από τα πιο σημαντικά κτίσματα είναι η δεξαμενή χωρητικότητας 400 κυβικών μέτρων. Η στέγη της ήταν έτσι κατασκευασμένη ώστε να συλλέγει το βρόχινο νερό.
Τέλος το κάτω κάστρο, που δημιουργήθηκε το 1644, σώζονται έντεκα οικίες, το οθωμανικό λουτρό και μία οθωμανική κρήνη.
Η επίσκεψη στην καστροπολιτεία της Μυτιλήνης σου δίνει την δυνατότητα να θαυμάσεις και να παρατηρήσεις τα μνημεία ενός από τα μεγαλύτερα κάστρα της Μεσογείου.
